चोर पोलिस

चोरपोलिस

ती : अगं काल तू कुठे होतीस? सगळ्या भेटलो तुझी खूप आठवण झाली. 

मी : गावाकडे वास्तुशांत होती माहेरच्या शेजारी होत्या त्यांच्याकडे. . 

ती : अच्छा ! कशी झाली ? गावाकडचं वातावरण दोन दिवस मस्त गेले असतील. 

मी : खरंय! मुख्य शहर ते गाव प्रवास अनुभव मस्त होता. काही घ्याव अस आणि काही आपलं बरय रे बाबा असं होतं.

ती : भर उन्हाळ्यात विदर्भात गावी जायचं सोपं नाही. 

मी : मी त्यांच्या गावी प्रथमच गेले. फार जायची वेळ आलीच नाही कधी. एप्रिल चा उन्हाळा बघून आले. ४३-४५ डिग्रीच्या झळा अंगावर घेतल्या अनेक वर्षांनी.

पुण्यातल्या बस आणि गावातल्या एसटीतला जबरदस्त फरक बघून आले. महिलांच्या राखीव जागा पण पुरुष बसतात. दोन दोन तास दूर असल तरी अगदी सामान्य वर्गातली बाई आणि कलेक्टर ऑफिस ची बाई पण एसटीतूनच प्रवास करताना दिसली. मुंबईच्या मेकअपच्या बायका  आठवल्या या पण तश्याच आवरून मुख्य शहरात मीटिंग साठी जायला बसमध्ये होत्या. आधी मला वाटलं लग्नाच्या गडबडीत आहेत. त्यांना ते उकाड्यातलं बसनी ये जा नेहेमीच असावं. दोन तास उभं राहून एसटीतून जायची हि पहिलीच वेळ असेल माझी. विविध नमुने अनुभवले. कोणी निरखून पाहत होतं, तर कोणी डोळे मोठे करून. आपण शहरी लगेच ओळखू येतो. त्यात एका माणसांनी सहानुभूती दाखवली दोन सीटवर मला तिसरीला बूड टेकायला तरी जागा दिली. कान्हजी त्यांना सुखी ठेवो. आपण छान हसून बघितलं बोललो कि सगळं सहज होतं हे मला जाणवलं. 

किती का तापेना डोक्याला पंचा बांधून सायकलवर, दुकानात, एस टी स्टॅडवर शो मस्ट गो ऑन म्हणत काम करणारे दिसले. नेहमीपेक्षा वेगळ जग बघितलं. फरक काही नाही नैतिक जबाबदारीत अडकलेलेच सगळे जीव खर तर!

आपण कुठही गेलो तरी घरातल मोठ माणूस समोर बघितलं की छान वाटतं. तशीच आत्त्या सामोर आली.

पाणी द्या गss, चहा मांडा, पांघरूण दिल का सगळ्यांना?, झोप लागली का? अशा अनेक गोष्टी जातीन तपासणारी पिढी संपुष्टात येऊ लागलीय याची तीव्रतेने जाणीव झाली. आपल्या पिढीला ही दिसली पण पुढच्या पिढीला सगळ्यांना ही दिसेल का? हा प्रेमळ अनुभव त्यांना मिळेल का? मिळाला तर त्याची त्यांना कदर असेल का? अनेक प्रश्न समोर फिरत होते.

आपण कस असल पाहिजे याच्या चेकलीस्टमधे मनात नोंदी झाल्या.

मला आवडेल म्हणून चांगला वास असलेलं कढीपत्ता झाडाच रोप एकान आणलं, एकिन ते मातीत बांधून दिलं, नंतर पुढे एकीन जाईतोवर मोकळ करून ठेऊ म्हणत पाणी शिंपडलं, ते बघुन बाबांचे शब्द आठवले. आपल्यासाठी कणभर का होईना कोणी दिल ना तरी मणभर प्रेमान ते जपायच अस बाबा मला सांगायचे. गावाला अस देण्याची पद्धत असतेच ठाऊक आहे पण मी पण ते पुण्यापर्यंत जपलं. प्रत्येकात काही तरी चांगल शोधावं तस मी त्यात फक्त माया बघितली. बघु वाढत कस ते?

एक गोड अनुभव सांगते. पोचले तिकडच्या घरी एक लहान मुलगा आणि मुलगी होती. सगळे कामात व्यस्त होते. संध्याकाळी मी तेनाली रामा २ चा कालचा भाग फोनमध्ये बघू अश्या विचारानी  फोन हातात घेतला सोनीवर तेनाली ऊघडलं. ते एका लहानगीन बघितलं. ती मुलगी आनंदून म्हटली, "अरे काकू तेनाली रामा पाहतायत." मी म्हटलं, "हो मला आवडतंच ते." तर मला टाळी देत ती खुश होऊन म्हटली, "हो मी पण बघते काकू, आज बुडल आठ वाजत लागत ते." मी म्हटलं, "झालेलं पण पाहत येतं कि चल टीव्ही वर पाहू." पण नाही अस दिसत नाही बरोब्बर आठला ते दिसतं असा पटकन ती म्हटली. मग समजलं कि गावात केबल वर जुने एइपिसोड दिसत नाहीत. किती छान सवय होती वेळेत पाहायची. आपण शहरी लोक कालचे पण पाहू शकतो त्यामुळे वेळेची किंमतच नाही आपल्याला. ते लेकरू खूप आश्चर्यात विचारात होतं कि काकू तुमच्याकडे असं कधी पण दिसत का ? किती निरागस मन असतं लहान मुलांचं. मी पटकन म्हटलं,  "तुमचच बरय वेळ पाळून बघायचं."  तीच्या डोळ्यातली ती चमक वेगळीच होती. मला आनंद हा होता कि गावात असूनही ती तेनाली रामा बघायची आवड बाळगून होती. खूप खूप आनंद झाला. बाकीचे दोघे आमच्या भोवती घुटमळत होते. त्यांना काही इंटरेस्ट नसावा. त्यांना आश्चर्य हे होत कि शहरातली काकू पण बघते याचंच. मी म्हटलं, "ते मस्तच असतं" तर ती मुलगी काय म्हणावी त्यांना ठाउकें का ? सी आयडी सारखा जुन्या काळी  चतुर म्हणून ओळखले जायचे तेनाली रामा. हे ऐकून तर मला आनंद झालाच कि इतक्या खेडेगावात राहून पण इतकी माहिती असून हे लहान लेकरू त्यात इंटरेस्ट दाखवत त्याच महत्व तिच्या बरोबरीच्यांना सांगत होतं. पुढच्या पिढीला हे माहित आहे, ते पण गावातल्या हे बघून मन भरून आलं.  दुसरी म्हणाली, "ठीके आता ते उद्या बघ ग." आणि  मला म्हणाली, "चार जण लागतात चोर पोलीस खेळायला, काकू तुम्ही आमच्या बरोबर खेळता का?" मी म्हटलं, "इकडे लपायची जागा मला माहित नाही ग?" मला झपकन लहानपण आठवलं. वयानी काय वेळ आणली चोर पोलीसला नाही म्हणतोय आपण जरा हसू आलंच. तर मला म्हणते कि "अहो काकू कागदातला चोर पोलीस खेळायचं." " ते कसं ? मला माहित नाही ग." मी बाळबोधपणे विचारलं. मला खूप हसल्या दोघी. मला त्यांना बघुन भारी वाटलं. हो शहरात हे खेळत नाहीत ? मला काय ठाऊक खेळाच नाव वेगळय, पण हरकत नाही ही माघार घेण आवडलं मला. मी म्हटलं शहरातले काहीही शिकायला केव्हाही तयार असतात. शिकवलं तर खेळेन. मस्त शिकवणी झाली आणि तासभर खेळ झाला. तो तास बालपणात रमून गेले मी. चिठ्ठी घेतानाच आनंद, चिठ्ठ्या फ़ेकतानाचा आनंद मनमुराद घेतला. कार्यक्रम काय होता हे मला तेव्हा महत्वाचं नव्हतं. आला क्षण आनंदी जगायचं, हे मी नुसतं म्हणत नव्हते तर तो जगत होते. खेळताना केलेला डॅंबिसपणा ती खुणवाखुणवी मला समजत होती. पण ती पण माझ लहापण आठवून गेली. मुख्य शहरापासून लांबच्या गावातल्या अशा मुलांना जवळून पाहता आलं. काय सुरेख योग होता. ज्या कामासाठी मी गावाला गेले होते ते झालच होतं. पण तेनाली रामा आवडतं अशी एक छोटुशी मैत्रीण पण मिळाली होती. चार लहानांत लहान होऊन मला खेळता आलं. मस्त वाटलं. 

दुसऱ्या दिवशी रिक्षा बोलावली होती मी निघाले होते. रिक्षातून ती मला दिसली. मला न समजताच मी तीला पटकन टाटा केला. तिनी पण तितक्याच आपुलकीनं चाललात काकू ? अशा म्हणत हात वर हलवत  टाटा केला, सायंकावरून थांबत. किती क्षणिक भेट पण मला ती जवळची वाटून गेली. त्या चारही लेकरांना कान्हजी भरभरून प्रेम देतो आणि योग्य मार्ग दाखवित हीच मनापासून इच्छा !

याच टीमला काल संध्याकाळी भातुकली खेळताना मी दुरून पाहत होते. मला माझी लहानपणची जिन्यातली भातुकली आठवली. आजकाल शहरात भातुकली खेळ दिसतच नाही. इकडे तो बघून मनातला एक कप्पा उघडला होताच तो निघताना परत आणखी आठवणींनी भरून बंद केला आणि परत आले. 

सगळ्यात आनंददायक गोष्ट ही वाटली की त्यांना मला खेळायला बोलवावं वाटलं. भले घरात गडबड केली म्हणून काकुला विचार खेळते का? अस ही असेल. मला माहित नाही पण त्यांना मी खेळायला चालणार होते चौथी सवंगडी म्हणून याचा मला फार आनंद झाला.

ती :  खरच तु खुप छान अनुभवलस. जे दिसेल ते वेगळ्या नजरेनं पाहायला तु शिकवलस. 

मी : धन्यवाद सुंदरी!  खर सांगू तशा खुप गोष्टी बघितल्या पण मांडून ठेवण्यासारख मात्र मांडलच. तुझ्यामुळे त्याला व्यक्त रूप आलं हे छान झालं. माझही मन हलकं झालं.

--
सौ. गौरी अनिरुद्ध पाठक

२१ एप्रिल २०२५